Günümüzde birçok ülke seralarda tozlama görevini bombus adı verilen arılara yaptırıyor. Bombus, özellikle sebzecilikte yüksek verim elde etmek amacıyla hormon kullanan üreticilere bir çıkış, hatta kurtarıcı oldu. Bu üreticiler, yetiştirdikleri sebze ve meyvelere hormon uygulayarak yüksek verim peşinde koşarken, umduklarının aksine iş gücü ile üretim maliyetinde artış ve ürün kalitesinde de bir düşüş olduğunu gözlediler. Ayrıca, kimilerinin bilinçsizce hormon kullanması sonucunda insan sağlığı da olumsuz yönde etkilenmişti. Bu arada 1987 yılında Hollanda, Belçika ve Fransa’da, daha sonraki yıllar içinde de İsrail, ABD, Japonya, İspanya ve İngiltere seralarında tozlamada bombus kullanılmaktadır.Ülkemizde de sebze seracılığında bombus arıları kullanılıyor.
Bombus sayesinde hem daha kaliteli ürün elde ediliyor hem de daha az iş gücü gerekiyor.
Bu arılar, İngilizler’in deyimiyle, para istemeyen, haftanın 7 günü deliler gibi çalışan, sorun çıkartmayan, üstüne üstlük sigorta, vergi gibi sorunları da olmayan, gönüllü işçilerdir.
Bombus, güçlü görünümlü, renkli tüyleri ile tanınan, türdeşlerine göre oldukça iri ve genelde toprak altında yaşayan, bildiğimiz yaban arısının ta kendisidir. Onu, arılar alemindeki diğer arılarla kıyaslayan insanlar "etkin tozlayıcı" diye bir de lakap taktılar. Bunun nedeni, bombusun büyük vücutlu olması ve tüylerine takılan çiçek tozlarını çiçekten çiçeğe taşıyarak tozlamaya yardım etmesi. Bu yumuşak huylu, kin ve nefret duygularından arınmış, kendisini rahatsız edenlere karşı bile en etkin silahı, iğnesini (iğnesini kullanmasının kendi ölümüne yol açacağını bilircesine) kullanma gereği duymayan bombuslar, bütün gün bir çiçekten diğerine durmaksızın dolaşarak, çiçek tozu ve balözü toplarlar.
Uzun dilli (ağız parçaları) türleri ısırma ve yalama gibi etkinlikleri çok iyi becerdiğinden, bombuslar, çoğu böceğin başarmakta zorlandığı bir iş olan, çiçek borusu uzun çiçeklerden de çiçek tozu ve balözü alabilme ayrıcalığına sahiptir. Hatta bazı türler, balözüne ulaşabilmek için önce çiçeğin dış kısmını ısırır ve açtığı delikten ağız parçalarını içeri sokarak kolayca beslenirler.
Bombus arıları koloniler halinde yaşarlar. Sabah erken saatlerden akşam saatlerine kadar çiçekleri dolaşarak çalışırlar. Ömürleri bahar'dan kış başlangıcına kadardır. Kış gelince kolonideki kraliçe arı dışındaki bütün arılar ölürler. Kraliçe arı kış boyunca toprak altındaki yuvasında kış uykusuna yatar. Havaların ısınması ile dışarı çıkıp polen toplar, yuvasını onarır, yumurtlar ve onları büyüterek koloninin faal hale gelmesini sağlar.
Bombus arıları ülkemizin her bölgesinde görülür. Avrupa'da sera tozlaşmasındaki rölünün keşfedilmesinden sonra tabii ortamdan bombusların toplanması yasaklanmış ve koruma altına alınmıştır. Avrupada koruma altına alındıktan sonra Türkiye'den bombus arıları toplanmaya ve yurt dışına yollanmaya başlanmıştır. Daha sonraları bombusların yurt dışına gönderilmesi yasaklanmıştır.
Ülkemizde seralarımızda bombusların kullanımı yaygınlaşmaktadır.
Laboratuvar ortamında üretilip paket olarak pazarlanan ticari tip bombus arıları sadece bir ay yaşayabilmektedirler. Çoğunluğu Hollanda menşeilidir.
